Ons verhaal
Eind mei spanden negen omwonenden van een perceel lelies in Boterveen een kort geding aan om het spuiten met gewasbeschermingsmiddelen verder te voorkomen. Begin juni oordeelde de rechter dat we geen gewasbeschermingsmiddelen meer mochten spuiten op het lelieveld bij Boterveen. De rechter vindt de gezondheidsrisico's voor omwonenden te groot omdat niet kan worden uitgesloten dat het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen schadelijke gevolgen heeft. Na een spoedprocedure oordeelde de rechter begin juli dat er vier gewasbeschermingsmiddelen wel weer gebruikt mogen worden op dat perceel. Wij hebben deze middelen aangedragen omdat deze 4 middelen minimaal nodig waren om de schade in de teelt te kunnen beperken.
Het voelde alsof alle fundamenten onder ons bedrijf werden weggeslagen.
Alle regelgeving omtrent gewasbeschermingsmiddelen werden teniet gedaan. We hebben de laatste jaren al veel over ons heen gekregen over onze bollenteelt en daardoor al een dikkere huid kunnen kweken. Maar dat mensen uit je eigen omgeving zonder vooraf met je gesproken te hebben een kort geding aanspannen gaat je niet in de koude kleren zitten. Dat een rechter vervolgens oordeelt dat je iets niet meer mag doen ondanks dat het wettelijk toegestaan is was verbijsterend.
Twee kampen staan in dit verhaal recht tegenover elkaar. Maar we willen allen hetzelfde, in gezondheid wonen in een mooie omgeving. We denken alleen anders over de manier waarop.
Toegestane middelen
Wij gebruiken gewasbeschermingsmiddelen om onze gewassen te beschermen tegen schimmels, virussen en onkruid. Dat doen alle akkerbouwers. Wij gebruiken daarvoor uitsluitend middelen die in Nederland zijn toegestaan. We gebruiken chemische middelen, maar driekwart van de middelen die we gebruiken is volledig biologisch. Bovendien werken we altijd met zo weinig mogelijk middelen, omdat de middelen duur zijn.
Onafhankelijk instituut
Wij zouden nooit de gezondheid van al onze medewerkers en onszelf op het spel zetten. Alle middelen die in Nederland worden gebruikt worden voortdurend onderzocht en beoordeeld door deskundigen van het Ctgb, het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden. Zij bekijken specifiek per stof of het gebruikt kan worden en geen schade toebrengt aan mens, dier en milieu. Bovendien passen ze in alle gevallen een veiligheidsfactor 100 toe. Vergelijk het met rijden op de snelweg. Stel je mag 130 km per uur, dit achten we veilig. Nu passen we een veiligheidsfactor 100 toe. We mogen dan nog maar 1.3 km per uur rijden. Als we 1.4 km per uur gaan rijden zou het niet meer veilig zijn en grijpt de overheid in.
We zijn, ook voor onze eigen gezondheid en die van onze medewerkers, blij dat het Ctgb er is en we hebben alle vertrouwen in hun deskundigheid.
Middelen voor andere teelten
Er bestaan geen gewasbeschermingsmiddelen voor de bollenteelt, laat staan voor de lelieteelt. Alle middelen die we gebruiken worden ontwikkeld voor de grotere teelten zoals aardappelen, groenten, fruit en suikerbieten. De middelen die wij gebruiken zijn dus goedgekeurd voor het telen van voedsel. Het enige verschil is dat bij de lelies het seizoen wat eerder begint en wat later eindigt. Lelies spuiten we ongeveer 25 keer, eens per week. Als voorbeeld: uien worden 20 keer gespoten, soms wel twee keer per week. Op het perceel naast onze lelies in Boterveen staat ook een hoekje aardappelen. Die mogen gewoon bespoten worden. Ook de rand mais rondom het perceel mag gewoon bespoten worden.
Angst voor de gezondheid
De omwonenden van het lelieveld in Boterveen zeggen angst te hebben voor hun gezondheid als er gespoten wordt op de gewassen op het perceel naast hun woningen. Op ons aanbod om te melden wanneer we gaan spuiten is echter niet ingegaan. Wat we ook niet begrijpen is dat ze ondanks hun angst toch iedere keer tijdens het spuiten bij het veld staan om foto’s te maken.
Vertrouwen op wet- en regelgeving
We leven met de kennis van nu. Net als in andere takken van sport is er scherp toezicht op de te gebruiken middelen en worden middelen uit de handel gehaald. Wij vertrouwen erop dat het toezichthoudende Ctgb goed onderzoek doet en deskundig genoeg zijn. Als een middel door voortschrijdend inzicht niet veilig blijkt word deze uit de markt gehaald. Waar kun je nog op vertrouwen als het niet op de wet- en regelgeving is? Helaas hebben de omwonenden in Boterveen dat vertrouwen in de wet- en regelgeving niet. Vergelijk het met vaccinaties of medicijnen. Daar kun je ook op vertrouwen dat het middel dat je toegediend krijgt niet schadelijk is. En ook dan zijn er mensen die dat niet vertrouwen.
In gesprek
We merken dat de verhalen in het nieuws over ‘bollengif’ zorgen voor argwaan bij mensen. Wij staan altijd open om met bezorgde mensen in gesprek te gaan. We geven uitleg over wat we doen en waarom we spuiten. Sommige omwonenden sturen we op hun verzoek een bericht wanneer we gaan spuiten zodat ze er rekening mee kunnen houden. Bij problemen proberen we altijd samen naar oplossingen te zoeken. Altijd in goed overleg en met transparantie.
Transparant bedrijf
Wij zijn een transparant bedrijf. Dat doen we bewust; op onze machines en kleding staat duidelijk onze naam, zodat mensen weten wie we zijn en ons kunnen aanspreken bij vragen. We hebben een website waar we veel vertellen over ons bedrijf. Iedereen is altijd welkom op ons bedrijf voor een gesprek of rondleiding. In het geval van het perceel in Boterveen zijn de omwonenden niet met ons in gesprek gegaan. Een omwoner heeft een gesprek gehad met de eigenaar van het land waarbij wij zijn aangeschoven om uitleg te geven. Daarna zou er vervolgcontact zijn, maar dat bleek in de vorm van een brief waarin gedreigd werd met gerechtelijke stappen.
Stellingname omwonenden: nooit meer lelies
We hadden er graag samen uitgekomen. Met de stellingname van de omwonenden: nooit meer lelies in hun omgeving houdt het gesprek echter meteen op. Alles wat we inbrachten ter tegemoetkoming is daarbij dan ook per definitie onaanvaardbaar. Net als het wat ons betreft onaanvaardbaar is om in te gaan op hún eis om geen lelies te telen op dat perceel. Daarmee hebben wij als buur geen bestaansrecht.
Aardige buren
De omwonenden in Boterveen vinden dat je als buren aardig moet zijn tegen elkaar. Daar zijn wij het helemaal mee eens! Is het aardig om je buren aan te klagen zonder eerst een gesprek te hebben gehad? Is het aardig om zonder toestemming op het land van je buren proefmonsters te gaan nemen? Is het aardig om bij iedere stap op het perceel medewerkers van de akkerbouwer op de foto te zetten?
Alles volgens de regels
Om de impact voor de omgeving te beperken, moeten ondernemers in de agrarische sector zich houden aan allerlei regels. Wij houden ons aan alle wettelijke voorschriften en om overlast te beperken en het milieu te ontzien gaan we vaak nog verder dan wettelijk noodzakelijk is. Daarom vinden we het ook vreemd dat een rechter het ons verbiedt om op dat perceel te gaan spuiten. Gelukkig vonniste de rechter in het hoger beroep later dat we met vier door ons aangedragen middelen wél mogen werken, anders was de hele oogst mislukt geweest. Nu lijkt het goed te gaan, maar pas bij de oogst zal blijken hoe groot de schade is.
Geen precedentwerking
Met ons maakten veel bollentelers in heel Nederland zich zorgen door de uitspraak van de rechter. Het voelde alsof wij de toekomst van het hele vak op onze schouders kregen. Gelukkig kregen we bijval van de KAVB, de brancheorganisatie voor bollentelers. Bovendien bleek de vrees voor precedentwerking ongegrond aangezien het een kort geding was tussen teler en omwonenden. De rechter zei in het hoger beroep expliciet dat de uitspraak in de rechtszaak rond de leliepercelen in Boterveen op zichzelf staat. Het gaat alleen om ons bedrijf, om dat perceel in Boterveen en de omwonenden en om het jaar 2023.
Voorzorgsprincipe
Bij de uitspraak werd aangegeven dat de toepassing van het voorzorgsbeginsel werd vereist. Dat betekent dat bij mogelijk nieuwe risico’s extra inspanningen worden gepleegd om er verantwoord en zorgvuldig mee om te gaan. Wat vreemd aan de uitspraak is, is dat van ons wordt verwacht dat we meer moeten weten dan de deskundigen van het Ctgb. Hoe kun je dit vragen van één bedrijf?
Verantwoord gebruik van gewasbeschermingsmiddelen
Wij doen er alles aan om verantwoord gebruik te maken van gewasbeschermingsmiddelen.
Wij hebben hiervoor ook een convenant afgesloten met de gemeente Westerveld. In het convenant zijn afspraken gemaakt op het gebied van respect, integriteit, professionaliteit, veiligheid, gedrag, openheid, innovatie en vragen. Vanaf windkracht drie wordt bijvoorbeeld niet gespoten. Verder houden we altijd ruim afstand tot de woningen in de buurt en is een strook spuitvrij. Dit doen we puur omdat we de bezorgdheid van omwonenden serieus nemen.
Drift beperken
We zorgen ervoor dat de middelen die we spuiten ook op onze gewassen terecht komen en niet daarbuiten. Wij gebruiken spuiten die per gewas in te stellen zijn waardoor ze zeer gericht spuiten. De spuiten hebben bovendien een windscherm waardoor wind nauwelijks meer invloed op de spuitvloeistof heeft. Waar wettelijk is voorgeschreven dat je de drift met 70% moet reduceren, gebruiken wij een techniek met 99% driftreductie.
Bufferstroken
Om omwonenden tegemoet te komen leggen wij bovendien op verzoek bufferstroken aan rondom de percelen waar bollen worden geteeld. Dat kan een bufferstrook van mais zijn of een groenstrook met wilde bloemen. Dit doen we puur voor de gemoedsrust van de mensen, niet omdat we dit noodzakelijk achten voor de gezondheid.
Onderzoek
De omwonenden laten (overigens zonder kennisgeving en zonder onze toestemming) monsters nemen op ons veld om onderzoek te doen. Wij hebben daarbij het gevoel dat dat geen onafhankelijke onderzoeken zijn. Laat het onderzoek doen door gerenommeerde bedrijven en niet door weer een andere partij. Maar waar we vooral voorstander van zijn: laten we die onderzoeken gezamenlijk doen.
Gevonden stoffen
Bovendien zegt het vinden van bepaalde stoffen in de grond nog niets over de schadelijkheid ervan. Er zijn stoffen die bij 1 gram dodelijk zijn, maar ook stoffen waarvan je wel 1 liter kunt drinken zonder gevolgen. Er worden ook stoffen gevonden die al lang niet meer gebruikt worden. Deze stoffen zijn in het (verre) verleden gebruikt en nog steeds meetbaar. Bijvoorbeeld DDT wat al heel lang verboden is. Op alleen het vinden van stoffen kunnen wij niet afgerekend worden.
Ontwikkelen
De sector is heel serieus bezig met onderzoek om de teelt te verduurzamen. Ook wij doen al jaren onderzoeken naar manieren om duurzamer te werken. Helaas kan het verduurzamen van het telen niet groots en snel. In de landbouw spelen namelijk grote risico’s. Mislukt een oogst, dan gaat het om grote bedragen. Daar waar het op kleine schaal goed uitpakt, maken we een vertaalslag om het op grotere schaal toe te passen.
Duurzame maatregelen
Daar waar het kan passen we duurzame maatregelen toe. Zo worden er voor virusbestrijding biologische middelen gebruikt. Een goede rassenselectie is daarbij essentieel. We kiezen alleen nog de beste soorten die het goed doen met minder middelen. Sommige lelies blijven twee jaar in de grond zitten. Als een lelie aan het einde van het eerste seizoen doodgaat, laat hij schimmelsporen achter boven op de grond. Voorheen maakten wij deze schimmels dood met chemische middelen. Nu doen wij dat door de sporen onder de grond te stoppen.
Duurzame Bollenteelt Drenthe
Ook nemen we deel aan het programma Duurzame Bollenteelt Drenthe. Hierbij werken overheden, telers en sector, teeltadviseurs en onderzoekers intensief samen om de bollenteelt structureel duurzamer te maken. Door middel van experimenten op praktijkschaal en meerjarige proeven worden nieuwe methodes en systemen getest die sterk bijdragen aan het verlagen van de milieubelasting.
Twee proeven stilgezet
De uitspraak van de rechtbank legt ook het onderzoek naar verduurzaming van lelieteelt lam. We hadden namelijk in het programma Duurzame Bollenteelt Drenthe twee proeven met duurzame gewasbescherming op het perceel lopen die stil moesten worden gezet. De rechter verbood namelijk het gebruik van álle gewasbeschermingsmiddelen, ook die in de bioteelt zijn toegestaan.
Onderzoek naar biologische teelt
Het gaat in deze proeven om onder andere een onderzoek naar biologische teelt waarbij er geen biologische gewasbescherming mag worden toegepast anders dan olie. Ook de proef voor versnelde toelating van meer milieuvriendelijke middelen - die worden gebruikt in andere (voedings)gewassen, maar niet zijn toegelaten in de lelieteelt - is stopgezet vanwege deze gerechtelijke uitspraak. Dit betekent extra kosten en vertraging; pas het volgende teeltseizoen kunnen de proeven opnieuw worden opgezet.
Tot slot
Wij weten dat dit ons beeld is op de zaak Boterveen. De omwonenden zullen dit ongetwijfeld anders ervaren. Welles/Nietes, hij zei/ zij zei… Wij durven met de hand op ons hart te zeggen dat we altijd eerlijk zijn in wat we doen en wie we zijn. En dat zullen we altijd blijven doen.
